Badania pracowników
Badania pracowników – wokół nich urosły już prawdziwe mity. Kiedy pracownik musi przejść obowiązkowe badania? Jakie badania powinien wykonać? Kto płaci za te badania? Odpowiadamy na te i kilka innych nurtujących pytań.
Badania lekarskie – krótka definicja
Związane z medycyną pracy badania lekarskie, którym muszą poddawać się pracownicy można podzielić na trzy zasadnicze typy. Będą to:
• Badania wstępne – jest to szereg czynności podejmowanych przed zatrudnieniem pracownika do pracy.
• Badania okresowe – wykonuje się je pracownikowi w czasie trwania zatrudnienia. Termin i częstotliwość wyznacza lekarz (najczęściej co dwa lata).
• Badania kontrolne – wykonuje się je pracownikowi, który był na zwolnieniu chorobowym dłużej niż 30 dni.
Zarówno badania okresowe, jak i kontrolne pracownik powinien wykonywać w czasie pracy.
Badania lekarskie – dla wszystkich te same zasady?
Badania lekarskie mają jednakowe zastosowanie do wszystkich pracowników. Niezależnie od tego, jakie zajmują stanowisko, w jak dużej firmie pracują czy jaki rodzaj pracy wykonują, muszą robić je regularnie. Dodatkowo, jeżeli podczas wykonywania pracy pracownicy narażeni są na działanie substancji oraz czynników rakotwórczych bądź pyłów zwłókniających, pracodawca ma obowiązek zapewnić im okresowe badania lekarskie. Dotyczy to również sytuacji kiedy stosunek pracy ustanie oraz po zakończeniu pracy w kontakcie z powyższymi substancjami.
Kiedy nie trzeba wykonywać badań lekarskich?
W przypadku badań wstępnych pracownik, który jest ponownie przyjmowany do pracy u tego samego pracodawcy na identyczne stanowisko lub to samo stanowisko (z jednakowymi warunkami pracy), na podstawie kolejnej umowy o pracę zawartej w ciągu maksymalnie 30 dni po rozwiązaniu lub wygaśnięciu poprzedniej, jest zwolniony z wykonywania badań wstępnych.
Badania profilaktyczne pracowników
Badania profilaktyczne pracowników mogą przeprowadzać wyłącznie uprawnieni do tego lekarze, posiadający specjalizację w dziedzinach takich jak medycyna pracy, medycyna przemysłowa, medycyna morska, medycyna kolejowa czy higiena pracy. Pracodawca jest zobowiązany zawrzeć umowę pisemną na sprawowanie opieki profilaktycznej (nad podwładnymi mu pracownikami) z podstawową jednostką służby medycyny pracy (wojewódzkie ośrodki medycyny pracy, podmioty wykonujące działalność leczniczą w celu sprawowania profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracującymi). Pracodawca ma pełną dowolność w wyborze podmiotu, który będzie świadczył dla niego tę usługę. Warto podkreślić, iż dla wygody pracowników i dla chęci zapewnienia im jak największej oferty medycznej, pracodawca może podpisać umowę z kilkoma ośrodkami medycznymi.
Umowa pracodawcy z jednostką medycyny pracy
Posiadanie umowy z jednostką medycyny pracy zapewniającą profilaktyczną opiekę i badania pracowników to nie tylko przywileje dla pracowników, ale i obowiązki pracodawcy. Na mocy wiążącej umowy na pracodawcy ciąży obowiązek:
• Informowania jednostki medycyny pracy o wystąpieniu czynników szkodliwych dla zdrowia;
• Informowania jednostki medycyny pracy o wystąpieniu warunków uciążliwych na stanowisku pracy (wraz z wynikami badań i pomiarów tych czynników);
• Zapewniania udziału jednostki w tzw. komisji bezpieczeństwa i higieny pracy, która działa na terenie zakładu pracy;
• Udostępniania jednostce dokumentacji wyników kontroli warunków pracy, zwłaszcza w części, która odnosi się bezpośrednio do ochrony pracy.
Badania wstępne pracowników
Do badań wstępnych o charakterze profilaktycznym przystępuje każdy pracownik, który rozpoczyna pracę. Badania musi wykonać przed oficjalnym rozpoczęciem pracy. Do poradni medycyny pracy kierowany jest przez pracodawcę. Na skierowaniu od pracodawcy powinny znaleźć się następujące informacje:
• Rodzaj badania;
• Określenie stanowiska pracy na którym osoba ma być zatrudniona;
• Informacje o występowaniu czynników szkodliwych dla zdrowia lub warunków uciążliwych.
Na podstawie przeprowadzonego badania lekarz medycyny pracy wystawia dokument będący oficjalnym orzeczeniem lekarskim, który stwierdza brak istnienia przeciwwskazań zdrowotnych do pracy na określonym stanowisku pracy lub istnienie przeciwwskazań (co jest jednoznaczne z brakiem zgody lekarza na podjęcie pracy na owym stanowisku).
Pracodawca ma obowiązek przechowywać orzeczenie lekarskie w aktach pracownika. Ponadto, w aktach pracowniczych pracodawca jest zobowiązany przechowywać także oświadczenie o utracie zdolności do wykonywania dotychczasowej pracy, orzeczenie o konieczności przeniesienia pracownika do innej pracy lub orzeczenie stwierdzające pojawienie się u pracownika objawów wskazujących na chorobę zawodową.
Koszty badań profilaktycznych
Koszty badań o charakterze profilaktycznym dotyczące pracowników w 100% pokrywa pracodawca. Wśród kosztów takich można wymienić między innymi:
• Koszt badania profilaktycznego;
• Wynagrodzenie za czas niewykonywania pracy przez pracownika (w czasie gdy był w poradni medycyny pracy);
• Koszty badań dodatkowych zleconych przez lekarza medycyny pracy;
• Koszty badań lekarskich okresowych.
Podstawa prawna:
• Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz.U. z 1998 Nr 21, poz. 94 z późn. zm.)
• Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 30 maja 1996 r. w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w kodeksie pracy (Dz. U. nr 69, poz. 332 z późn. zm.)
• Ustawa z dnia 27 czerwca 1997 r. o służbie medycyny pracy (Dz. U. z 2004 Nr 125, poz. 1317 z późn. zm.)